Koczownicy.pl
Ludy Europy Wschodniej
Wielikoanadolskie Muzeum Lasu

Wielikoanadolskie Muzeum Lasu jest Oddziałem Donieckiego Okręgowego Muzeum Krajoznawczego. Mieści się w dawnym budynku obserwatorium meteorologicznego, wybudowanego w 1852 roku na rozkaz brata cara Mikołaja I.. Obiekt ten jest malowniczo położony na terenie parku krajobrazowego "Wielikoanadolskii Lies", 75 km na południowy-zachód od Doniecka.

W połowie XIX wieku tereny stepu, poddane wielkoobszarowej intensywnej działalności rolniczej, pod wpływem specyfiki panującego tu klimatu zostały dotknięte erozją na tyle katastrofalną, że zdecydowano się na eksperyment. Polegał on na odpowiednim doborze gatunków drzew i krzewów, które nie tylko przyjęłyby się na stepie, ale które, obsadzane szpalerami wzdłuż pól zahamowałyby wywiewanie żyznej warstwy gleby. Założycielem eksperymentalnego lasu był Wiktor Graff, szlachcic, oficer carski, przybyły w połowie XIX w. z Petersburga na polecenie Leśnego Departamentu Rosji. Obsadzono wyznaczone 24 ha terenu różnymi gatunkami drzew - las miał charakter mieszany, z przewagą sosny, dębu i jesionu. Następcy Graffa wprowadzali nowe gatunki, prowadzili badania nad roślinnością stepową, nad przystosowaniem się gatunków roślin, do tej pory nie występujących w tej strefie geograficznej. Prowadzono także badania z zakresu gleboznawstwa, geologii, hydrologii, fitopatologii itp. Las przetrwał okres rewolucji, Wielką Wojnę Ojczyźnianą, został także otoczony opieką w latach 40-60-tych XX wieku. Do dziś zachował się dworek Graffa, posadowiony obok obserwatorium. Niestety Muzeum nie udało się pozyskać tego budynku, został sprzedany i popada w ruinę.

Z końcem XIX wieku na terenie lasu utworzono Szkołę Leśnictwa (obecnie Technikum Leśnictwa), która należy do najstarszych placówek kształcących i najstarszej tego typu szkoły na terenie Wschodniej Ukrainy. Wokół szkoły utworzono mini park dendrologiczny, gdzie można obejrzeć m.in.: nietypowe gatunki drzew, jak: tulipanowiec amerykański (Liriodendron tulipifera) czy miłorząb dwuklapowy (Gingko biloba).

W 1974 roku utworzono park krajobrazowy, obejmujący swym zasięgiem las. Występuje tu 618 gatunków roślin, z czego 37 znajdujących się w Czerwonej Księdze (np.: obrazki wschodnie typowe - Arum orientale) oraz zwierzęta, typowe dla formacji lasów mieszanych środkowej Europy. Niestety w skład parku nie weszły tereny, które powinny być otuliną tego chronionego terenu. Wynikiem tego jest np.: sąsiadowanie z granicą lasu pól intensywnie uprawianych, także przy pomocy silnych środków chemicznych, co nie sprzyja terenowi chronionemu.

W 1991 roku otwarto Oddział Muzeum, w którym w ekspozycji stałej znajdują się pamiątki po założycielu i badaczu tego terenu, raporty, zdjęcia, plany rozwoju i zagospodarowania terenu oraz dokumenty kolejnych leśniczych. Eksponowane są okazy fauny i flory, występujące pierwotnie lub migrujące na ten teren. Niedaleko od głównego budynku muzeum przy Alei Graffa, wiodącej do Technikum Leśnictwa znajduje się pomnik z 1910 roku, poświęcony założycielowi tego kompleksu leśnego oraz 20 połowieckich posągów antropomorficznych, zwożonych przez ostatnie 150 lat z okolicznych miejscowości. Przed budynkiem wkopano 4 posągi. Część z nich jest w złym stanie i wymaga konserwacji.
Nieopodal Technikum Leśnictwa znajduje się dendropark z liściastymi i iglastymi gatunkami drzew oraz 2 kompleksy kurhanów, z których jeden składa się z 7, a drugi z 15 nasypów.